Auteur: Lisa de Beer

Wat veel mensen niet weten, is dat LEVgroep niet alleen partner is, maar óók penvoerder van het Netwerk Aandacht voor Ouderen. Marieke Snijders, regiomanager bij LEVgroep, legt uit: ‘Wij doen de financiële administratie, maar bemoeien ons niet met de inhoud. De vrijwilligers runnen zelfstandig het netwerk, en dat doen ze hartstikke goed!’

Bij de start van het Netwerk Aandacht voor Ouderen zochten de initiatiefnemers een stichting die subsidie kon ontvangen. LEVgroep besloot die rol op zich te nemen. ‘Wij vinden het heel belangrijk dat verschillende partijen de handen ineenslaan om alle ouderen van Helmond te bereiken,’ vertelt Marieke. ‘En als wij dat mede mogelijk kunnen maken door het beheren van de financiën, dan doen we dat graag.’ Wel is er altijd een duidelijke rolverdeling geweest. ‘Het netwerk is zelf aan zet, wij zijn geen kartrekker. En zo moet het ook zijn. Ik vind het juist mooi om te zien dat vrijwilligers zich zo hard maken voor onze Helmondse ouderen.’

Samen werken aan een sluitend aanbod

Als partner kijkt Marieke vooral naar het totaalplaatje. ‘Samen moeten we zorgen voor een programma dat goed op elkaar aansluit. Het is belangrijk dat we niet allemaal hetzelfde doen en steeds dezelfde groep ouderen benaderen. Je moet voorkomen dat er een overlap ontstaat.’ Daarbij ziet ze een uitdaging in het bereiken van kwetsbare ouderen. ‘Vitale ouderen weten de weg wel te vinden. Het gaat juist om degenen die nog niet weten waar ze terechtkunnen of niet goed durven. Vaak heeft de een goede ervaringen met LEVgroep, de ander met de KBO. Daarom is het belangrijk dat we samen breed kijken hoe we deze ouderen kunnen bereiken.’

Ondersteuning achter de schermen

Marieke is vooral op de achtergrond actief. ‘Laatst was er bijvoorbeeld extra communicatieondersteuning nodig. Dan kijk ik of onze afdeling capaciteit beschikbaar heeft.’ Ook ondersteunen haar collega’s bij projecten als Praat vandaag over morgen en de activiteitengids. Mariekes rol is voornamelijk achter de schermen. ‘Ik onderteken aanvragen, waarbij ik erop vertrouw dat de inhoud klopt. En soms spring ik politiek in de bres. Het afgelopen subsidietraject was bijvoorbeeld erg zwaar. Voor ons als professionele organisatie is het al lastig om funding te krijgen, laat staan voor vrijwilligers. Dan ga ik in gesprek met de gemeente.’

Vooruitkijken

In de toekomst zou Marieke graag nog breder kijken dan alleen ouderen. ‘Er speelt zo ontzettend veel in de samenleving dat we veel meer moeten samenwerken met elkaar. Niet alleen de professionele organisaties, maar ook de vrijwilligersorganisaties en georganiseerde inwoners. Samen staan we sterk en bereiken we meer. Hoe mooi zou het zijn te ontdekken of je ook 35+’ers kunt betrekken? De jongeren ondersteunen de ouderen en andersom. Er is zoveel ouderenpotentieel! Denk aan ouderen die oppassen op kinderen of die kinderen iets leren tijdens een verlengde schooldag. We hebben ooit een gepensioneerde buurtbewoner gehad die schilderles gaf aan een groep kinderen. Super leuk en dan blijkt die 75-jarige ineens onderzettend waardevol!’

De druk op professionele zorg is voelbaar en is, gezien de personele tekorten, niet houdbaar zonder ondersteuning van buurtgenoten. Al in 2018 maakte de Zorgboog de omslag met een nieuwe visie waarin ze aangaf dat eigen regie en het netwerk van ouderen steeds belangrijker wordt om zorg verantwoord te kunnen bieden. Dat was geen gemakkelijke opgave. Directeur Ine Eijdems en Monique Gubbels, manager Zorgboogextra, zijn blij dat het netwerk Aandacht voor Ouderen deze boodschap ook uitdraagt. Dat helpt enorm in de verandering die we samen in moeten gaan.

We zijn er bij ledenorganisatie Zorgboogextra voor onze leden van alle leeftijden’, aldus Monique. Binnen de pijler Positieve Gezondheid biedt Zorgboogextra een breed programma voor een gezonde, actieve en plezierige leefstijl. Denk aan museumbezoeken, lezingen en andere activiteiten, zoals recent een rondleiding bij bruidsmodezaak Koonings of prachtige human interest films op woensdagochtend bij de Cacaofabriek.

Verbinding door het netwerk

De activiteiten van Zorgboogextra sluiten goed aan bij de doelstellingen van het netwerk Aandacht voor Ouderen. Voor Monique was dat de reden om zich aan te sluiten. ‘Het levert extra bekendheid op voor onze activiteiten. Ondanks onze eigen communicatie hoor ik vaak ‘Ik wist niet dat Zorgboogextra dit allemaal doet!’ Voor Ine speelde ook de persoonlijke klik een rol. ‘Ik kende enkele bestuursleden en hun gedrevenheid  om zich met zaken bezig te houden die mij ook aan het hart gaan maakte dat ik me graag aansloot bij dit netwerk.’

De zorgschijf van vijf

De visie van het netwerk sluit naadloos aan op die van de Zorgboog. ‘In 2018 introduceerden wij onze eigen ‘Schijf van Vijf’ om de zorgkloof te dichten,’ legt Ine uit. ‘We beginnen bij wat iemand zelf nog kan. Daarna kijken we naar hulpmiddelen, vervolgens naar ondersteuning door familie of mantelzorgers en daarna naar hulp vanuit instanties. Als laatste stap zetten we een professional van de Zorgboog in.’

Voor zorgmedewerkers was het niet altijd makkelijk om deze boodschap over te brengen. ‘Daarom is het fijn dat ook andere partijen uit het netwerk onze boodschap mee uitdragen. Dat helpt niet alleen onze medewerkers, maar ook om mantelzorgers en familieleden actief te betrekken.’

Samenwerking in actie

De samenwerking werkt ook positief voor andere partners uit het netwerk. Monique noemt als voorbeeld een initiatief waarbij mensen via een kaartje buurtgenoten konden uitnodigen om samen iets te ondernemen, zoals een etentje. ‘Het netwerk wilde deze kaart verspreiden. Wij stuurden hem mee met ons Fijn magazine naar alle Zorgboogextra-leden.’

Toekomstvisie

Ine hoopt dat het netwerk op den duur overbodig wordt. ‘Uiteindelijk wil je dat mensen zelf beseffen hoe belangrijk het is om te investeren in hun buurt om langer zelfstandig te kunnen wonen. Voorlopig is het nog nodig dat wij een aanjagende rol spelen en mensen bij elkaar brengen.’  Monique sluit zich hierbij aan. ‘Met Zorgboogextra zien we dit ook.  Ons doel is om mensen elkaar te laten ontmoeten en vertrouwd raken. Je belt niet zomaar aan bij de buurman voor een hulpvraag als je elkaar niet kent.

En als je samenwerkt, heb je goud in handen,’ stelt ze. ‘Dat blijkt wel nu het netwerk geselecteerd is voor het Appeltje van Oranje. Helaas zie je nog vaak versnippering tussen wijkinitiatieven, waardoor het moeilijk is om als professional overal aan te haken. Hier kan het netwerk echt een cruciale rol in spelen voor de toekomst. En initiatieven die in de ene wijk goed werken, kunnen vervolgens weer uitgebreid worden naar andere stadsdelen, zoals Praat vandaag over morgen. We kunnen samen nog heel veel ouderen bereiken!’

Als wethouder met ouderenbeleid in haar portefeuille is Marita van Lierop vanaf het begin van haar ambtsperiode betrokken bij het netwerk Aandacht voor Ouderen. ‘Het netwerk is geen uitvoeringsorgaan of loket, maar luistert naar de behoeften van ouderen, brengt de juiste organisaties bij elkaar en zij gaan er vervolgens mee aan de slag. Dat heeft een enorme meerwaarde voor onze stad!’

Al voordat ze wethouder werd, stond ouderenbeleid hoog op haar agenda. Als lid van 50PLUS had Van Lierop al aandacht voor dit thema. Toen ze in 2022 werd benoemd tot wethouder, was de samenwerking met – toen nog werkgroep – Aandacht voor Ouderen een vanzelfsprekende stap. ‘De werkgroep van toen, met Joost Verspaget als kartrekker, is uitgegroeid tot een groot netwerk van partners uit de stad. Niet alleen organisaties uit de zorg en welzijn zijn betrokken, maar ook cultuur en sport. Ik heb het netwerk zien groeien naar wat het nu is.’

Uit Helmond voor Helmond

De samenwerking tussen gemeente Helmond en het netwerk gaat verder dan het verlenen van subsidie. ‘Ieder kwartaal zit ik met voorzitter Joop Slegers aan tafel. Dan bespreken we waar het netwerk mee bezig is, wat de ontwikkelpunten zijn en deel ik wat ik zelf hoor en zie in Helmond. Dat is het voordeel van een wethouder die ook echt uit Helmond komt!’

Praat vandaag over morgen

Van Lierop merkte dat veel ouderen moeite hebben om een sociaal netwerk op te bouwen. ‘Vaak hebben mensen kinderen of familie, maar wil men ook een beroep kunnen doen op een buurtgenoot.’ Tijdens een paasbrunch van de KBO ontstond het idee voor Praat vandaag over morgen, om 60+’ers te stimuleren meer verbinding te zoeken in hun wijk. ‘Het netwerk heeft dat idee opgepakt en de juiste partijen aan elkaar gekoppeld. In Brandevoort is dit project nu een groot succes.’ Inmiddels wordt het ook uitgerold in andere wijken. Van Lierop wijst ook trots op de activiteitengids: ‘Een mooi voorbeeld van hoe het netwerk partijen samenbrengt zodat ouderen vitaal ouder kunnen worden.’

Voor de wethouder is het belangrijk om blijvend aandacht te hebben voor ouderen. ‘In een stad als Helmond is eenzaamheid onder senioren een grote uitdaging. Er is veel leed achter gesloten deuren, waar wij geen zicht op hebben. Dan ben ik blij dat het project Rock ‘n Rollators oud-muzikanten van 65+ samen brengt om muziek te maken. En zo zijn er meer waardevolle initiatieven die de eenzaamheid verminderen én mensen plezier geven.

Blijvende verbinding

In de toekomst kijken, kan de wethouder niet. ‘Je weet nooit wat er gebeurt na een ambtstermijn.’ Wat ze wél hoopt, is dat het netwerk blijft bestaan en blijft verbinden. ‘De samenhang tussen al die verschillende organisaties is sociaal-maatschappelijk heel erg belangrijk. Het netwerk brengt verbinding en ik zou het vreselijk vinden als dat zou versnipperen. Sinds het begin heeft het netwerk al heel veel bereikt – daar mogen ze zéker trots op zijn.’

Tot slot benadrukt ze de grootste uitdaging: bewustwording. ‘Veel mensen denken al wel na over het opbouwen van een pensioen of over levensbestendig wonen, maar ik wil iedereen op het hart drukken: praat ook over later. Dankzij het netwerk gaan mensen dat gesprek nu eerder en vaker aan en bouwen ze een sociaal netwerk waar ze, als er iets gebeurt, op kunnen terugvallen. En dát is ontzettend waardevol.’

Foto Henk van Dijk: Gemeentepenningen uitgereikt bij de Zonnebloem

De verbinding tussen Jibb+ en het netwerk Aandacht voor Ouderen bestond al voordat Rob van der Wijst algemeen manager werd bij Jibb+. Rob vertelt: ‘Joop Slegers en Joost Verspaget hebben samen Jibb+ opgericht. Nu komen ze elkaar weer tegen binnen het ouderennetwerk en zetten de samenwerking met Jibb+ voort.’

Jibb+ heeft als missie om alle Helmonders vitaal en actief te maken én houden door sport, beweging en gezondheid te stimuleren. Ouderen vormen daarbij een steeds belangrijkere doelgroep. Hoewel er in Helmond ontzettend veel georganiseerd en aangeboden wordt, is de uitdaging: hoe breng je dit op een goede manier onder de aandacht bij ouderen? Communicatie is daarbij het toverwoord, volgens Rob.

Activiteitengids

De activiteitengids, die mede dankzij het netwerk tot stand is gekomen, bundelt alle activiteiten op het gebied van beweging, cultuur en sociaal contact. Fysiotherapeuten gebruiken deze gids bijvoorbeeld tijdens hun consulten. Ze slaan het boek open en bespreken met de patiënt: “U heeft het advies gekregen om meer te bewegen. Laten we samen kijken wat er in uw wijk wordt aangeboden.” Dat maakt de stap om daadwerkelijk in beweging te komen voor sommige senioren een stuk kleiner.

Een kruisbestuiving tussen organisaties

Een ander voorbeeld van een succesvolle samenwerking is de ketenaanpak valpreventie. Rob vertelt: ‘Als Jibb+ zijn wij verantwoordelijk voor de coördinatie, maar over de aanpak sparren we vooraf met het netwerk Aandacht voor Ouderen. Mijn ervaring is dat zij bijvoorbeeld nieuwe partners aandragen die nog niet op je netvlies staan, en tips geven die heel waardevol zijn voor de uitvoering. Dat is de kracht van dit netwerk: de kruisbestuiving tussen de verschillende organisaties die zich inzetten voor zorg en welzijn in Helmond.

Waarom het netwerk werkt

Dat Aandacht voor Ouderen een netwerk is waar organisaties zich vrijwillig bij aansluiten, speelt volgens Rob een cruciale rol. ‘Aandacht voor Ouderen is geen entiteit, geen officiële instantie en geen initiatief van een wethouder of de gemeente. Het is een netwerk van Helmonders met hart voor ouderen. Elke deelnemende organisatie neemt haar eigen rol en verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat er daadwerkelijk aandacht is voor deze doelgroep. Dat maakt dit netwerk zo succesvol.’

Tot slot vindt Rob het mooi dat Joost en Joop opnieuw samenwerken. ‘Destijds vonden ze elkaar vanuit hun rol als bestuurders van sportverenigingen om Jibb(+) op te richten. Ze zijn elkaar nooit uit het oog verloren en zetten zich nu, samen met Suzan, Fanny, Ton en alle andere partners, in vóór ouderen in Helmond.’

Vanaf het prille begin is CultuurContact betrokken bij Aandacht voor Ouderen. Cultuurverbinder Annique van den Heuvel vertelt: ‘Tijdens Corona hebben we OudDoor concerten georganiseerd voor ouderen. In diverse Helmondse wijken bereikten we de ouderen met de ‘Muziek in ’t Portiek’ concerten via Joost Verspaget, die nu in de werkgroep van Aandacht voor Ouderen zit. Ik merkte toen al: als je samenwerkt met meerdere organisaties, kun je nog meer ouderen bereiken.’

Met de juiste mensen om tafel

Helmond was in 2018 en 2019 ‘Age Friendly Cultural City’. Er is toen hard gewerkt aan een netwerk tussen cultuur, ouderen en zorg. Toch is dat niet altijd makkelijk, vindt Annique. ‘Een netwerk hangt vaak af van de mensen die meedoen. Als er iemand wegvalt, is de verbinding soms ook verdwenen. Daarnaast zijn zorginstellingen vaak grote organisaties met meerdere locaties. Het netwerk Aandacht voor Ouderen helpt ons om aan tafel te komen bij de juiste mensen. Zij zorgen voor korte lijntjes tussen de juiste organisaties.’

Nieuwe samenwerkingen dankzij het netwerk

Tijdens een Platformbijeenkomst met verschillende partners van Aandacht voor Ouderen, liet Annique zien wat CultuurContact voor ouderen kan betekenen. Denk aan een muziekoptreden, een dansavond of een theatervoorstelling organiseren. ‘Na die bijeenkomst werd ik ineens gebeld door andere organisaties. Ze zeiden: “Joh, ik wist niet dat CultuurContact dit ook deed!” Door ons te presenteren aan een groter netwerk, bereiken we nu nog meer ouderen met kunst en cultuur.’

Samen rocken en zorgen voor elkaar

Op dit moment draait CultuurContact verschillende grote en kleine projecten, die dankzij het netwerk van Aandacht voor Ouderen veel ouderen bereiken. Annique vertelt over één van haar favorieten: ‘Met Rock ’n Rollators brengen we muzikale ouderen bij elkaar. Niet alleen om samen een band te vormen, maar ook om hun sociale netwerk te vergroten. Zo’n 5 bands repeteren nu wekelijks samen. Als iemand een keer te laat is, vragen de anderen meteen of alles wel goed gaat. Zo rocken ze het samen!’